۲-۲-۸- مزایا و معایب سرمایه اجتماعی

• مزایای سرمایه اجتماعی

مزایای متعدد و زیادی را میتوان برای سرمایه اجتماعی برشمرد، مزیت اصلی و عمده سرمایه اجتماعی در اختیار گذاشتن اطلاعات زیاد با هزینه پایین و زمان کم برای بازیگرانی است که نقش اصلی را در سرمایه اجتماعی ایفا می‌کنند. سرمایه اجتماعی علاوه بر در اختیار قرار دادن سرمایه اجتماعی زمینه‌های تحلیل و ارزیابی آن را نیز فراهم می کند. به عنوان مثال کلمن نشان داد که پیوندهای موجود در شبکه- محور تئوری سرمایه اجتماعی- امکان ارزیابی اطلاعات مربوط به فرصت های شغلی را به اعضا می‌دهد و آن ها را در انتخاب شغل مورد نظر کمک می‌کند.

شبکه های بین سازمانی که حاصل کار سرمایه اجتماعی است، مزایای مختلفی برای سازمان دارد از جمله کسب مهارت ها و دانش جدید از سوی اعضای شبکه ها مزیتی است که می‌تواند در سازمان های چند بخشی کاربرد داشته باشد. تحقیقات دیگری نشان داد که شرکت های چند ملیتی برای تبادل اطلاعات و تسریع در جریان ارتباطات می‌توانند از این تئوری استفاده برند. کسب قدرت و نفوذ از مزایای دیگر سرمایه اجتماعی است. کلمن در نوشته های خود اشاره به واژه«کلرپ» نمایندگان مجلس دارد که در واقع منظور بحث قدرت است. برخی نمایندگان قدرت بیشتری نسبت به نمایندگان دیگری دارد چرا که آن ها تعهدات متفاوت با سایر نمایندگان برای خود ایجاد کرده‌اند واز اعتبار این تعهدات برای مشروعیت بخشیدن به رفتار خود استفاده می‌کنند یک چنین قدرتی به بازیگر اصلی «سرمایه اجتماعی »اجازه می‌دهد تا به اهداف خود دست یابد.

مزیت دیگر سرمایه اجتماعی ایجاد یکپارچگی در میان اعضا است هنجارها و باورها محکم موجب ایجاد شبکه اجتماعی قوی می شود که در برگیرنده آداب و رسوم و قوانین خاصی است و این هنجارها جایگزین کنترل های رسمی می شود. در این رابطه اوچی چنین استدلال می‌کند که سازمان ها قبیله ای با هنجارهای مشترک قوی از هزینه های اندک نظارت بهره مند بوده و تعهد بالایی را در اختیار دارند که در حقیقت همان سرمایه اجتماعی است. (آدلر ^[۵۹]،۲۰۰۲ ،ص۳۳)

علاوه بر مزایای فوق به کارگیری سرمایه اجتماعی در سطح سازمانی دارای مزایایی مانند: ایجاد «سازمان مؤثر^[۶۰]»و «تیم های منعطف^[۶۱] »،ارائه سازو و کارهایی برای بهبود مدیریت عملکرد گروهی، زمینه سازی برای توسعه سرمایه های غیر مادی در سازمان و افزایش تعهد اعضا و کارکنان سازمان نسبت به مصلحت عامه است.(لینا و ون بورن ^[۶۲]، ۱۹۹۹ ، ص۵۴۰ )

مزایای دیگری که برای سازمان های دارای سرمایه اجتماعی در بالاترین حد می توان شمرد عبارتند از:

• • سهیم شدن بهتر در دانش به خاطر ایجاد روابط اعتماد آمیز، چارچوب های مشترک و اهداف مشترک

• • هزینه های پایین معاملاتی به خاطر سطح بالایی از اعتماد و روحیه همکاری در سازمان و بین سازمان و مشتری هایش.

• • میزان پایین گردش موجودی و کاهش هزینه ها و هزینه های آموزش و استخدام، اجتناب از عدم تداوم مربوط به تغییرات مکرر از پرسنل و تداوم دانش با ارزش سازمانی.

• سنخیت بالای فعالیت به خاطر ثبات سازمانی و فهم مشترک.

با وجود این علی رغم مزایای ذکر شده، ایجاد روابط سازمانی و شبکه ها به ویژه در زمان اغتشاش در سازمان بسیار مشکل است. مدیران کمی از چگونگی سرمایه گذاری در سرمایه اجتماعی اطلاعات دارند با وجود این بعضی از شرکت ها در ارائه و کاربرد سرمایه اجتماعی موفقیت قابل توجهی به دست آورده اند .

نظر کوهن وپروساک نیز درباره مزایای سرمایه اجتماعی بدین قرار می‌باشد :

1. 1. مشارکت بهتر در دانش به علت ایجاد روابط اعتماد چارچوب های مرجع مشترک و اهداف مشترک .

1. 1. هزینه های اجرای کم تر به علت سطح بالای اعتماد و روح همکاری (هم درون سازمان و هم بیرون سازمان و مشتریان و شرکا).

1. 1. کاهش میزان ترک خدمت کارکنان، کاهش هزینه های جدایی و هزینه های به کارگیری و آموزش توجه به تغییرات پرسنلی دایمی و حفظ دانش سازمانی ارزشمند.

1. انسجام عملی بیشتر به علت ثبات سازمانی و شناخت مشترک.

کوهن وپروساک اعتقاد دارند که افزون بر آثار مثبت یاد شده تعهد همکاری وفاداری استمرار و حتی ایثار از مزایای مهم سرمایه اجتماعی اند. آنان معتقدند سرمایه گذاری سنجیده در سرمایه اجتماعی می‌تواند به سازمان ها کمک کند تا بتوانند با چالش های معاصر مواجه شوند و حتی آن ها را به مزیت تبدیل کنند. چالش های معاصر از آنان چالش بی ثباتی^[۶۳] و چالش مجازی^[۶۴] بودن است.(کوهن و پروساک ، ۲۰۰۱ ، ص۸)

• معایب سرمایه اجتماعی

پاتنام اعتقاد دارد اگر یک درس ماندگار از انجمن های اولیه سرمایه اجتماعی وجود داشته باشد. این است که نمی توان فرض کرد سرمایه اجتماعی همه جا و همیشه چیز خوبی است و باید مراقب ضعف های بالقوه آن بود. همان‌ طور که یک نیروگاه انرژی هسته ای سرمایه گذاری عظیمی را در سرمایه فیزیکی نشان می‌دهد به رغم اینکه نشت رادیو اکتیو ممکن است ‌به این معنا باشد که ارزش خالص آن برای جامعه منفی است.

سرمایه انسانی یک بیوشیمیست ممکن است برای تولید داروهای نجات بخش به کار رود، اما ممکن است اسلحه های بیوشیمیایی نیز تولید کند. به همین ترتیب، شبکه ها و هنجارها به کسانی که متعلق به آن ها هستند سود می رسانند، به بهای آنهایی که متعلق به آن ها نیستند. (پاتنام ، ۲۰۰۰ ، ص۳۰)

فوکویاما اعتقاد دارد سرمایه اجتماعی قوی مانند آنچه در شرکت های خانوادگی است هنجارهای ناکارآمد، مانند تبارگماری را که مانع سود آوری است ، تثبیت کند. (فوکویاما ، ۱۹۹۵ ، ص ۲۸) ‌بر اساس نظر بانک جهانی سرمایه اجتماعی می‌تواند آثار زیانبخشی در جامعه داشته باشد. «سرمایه اجتماعی می‌تواند نوعی فشار درون یک سازمان یا بین سازمان ها و حکومت ایجاد کند. وقتی گروهی از شرکت ها به هم ملحق می‌شوند تا قیمت های بیشتری برای کالاهای خود تعیین کنند.از بین بردن رقابت برای شرکت های تبانی کننده خوب است اما برای مشتریان وحشتناک است .

کوهن و پروساک موضوع«پیوندهای کور »^[۶۵] یا جنبه تاریک سرمایه اجتماعی را نیز مطرح می‌کنند و اعتقاد دارند همان‌ طور که سرمایه اجتماعی اعضای گروه را وادار می‌کند کارهای مفید با هم انجام دهند، می‌تواند آن ها را به کارهای متعصبانه، انفرادی، کوته فکری، بدبینانه نسبت به افراد خارج از گروه، و حتی گمراه کننده وارد کند. تنها ارزش های مشترک و جهان بینی مشترک، کیفیت، عقلانیت و سودمندی گروه را تضمین نمی کند. (کوهن و پروساک ، ۲۰۰۱ ، ص۱۳)

۲-۲-۱۰- سرمایه اجتماعی در محل کار