ادبیات تحقیق

 

۲-۱-مبانی نظری

 

۲-۱-۱- ناتوانی­ های تحولی

 

ناتوانی­ های تحولی، ناتوانی­هایی هستند که در طول دوره ­های نوزادی، کودکی و یا نوجوانی اتفاق می ­افتد که معمولاً همراه با عقب­ماندگی ذهنی و فیزیکی هستند. آن ها شامل اختلال­های فیزیکی و یا ذهنی هستند. اختلال­هایی هستند که در آن ها رشد و تحول صحیح مغز یا دستگاه عصبی مرکزی در دوران رشد (کودکی) مختل می­ شود. این اصطلاح به مشکلاتی در عملکرد مغز اشاره دارد که همزمان با رشد فرد، بر هیجان، توانایی یادگیری و حافظۀ فرد تأثیر منفی می­ گذارد. در پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی ^[۳]، این اختلال­ها اینگونه آمده­اند: ۱-کم­توانی­ذهنی ۲-ناتوانی یادگیری ۳-اختلال در مهارت­ های حرکتی ۴-اختلال­های ارتباطی ۵-اختلال­های طیف اتیسم ۶-اختلال کمبود توجه و بیش فعالی در رفتار۷-اختلال خوردن و تغذیه در نوزادی و کودکی ۸-اختلال حرکات غیرعادی(انقباض غیرعادی عضلات) ۹-اختلال دفع ۱۰-و دیگر اختلال­های نوزادی، کودکی و نوجوانی (انجمن روان‌پزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).

 

اگرچه اختلال­های روانشناختی علائم و علت­های متفاوتی دارند اما زمینه یکسانی دارند. آن ها نشان دهنده ناکامی در سازگاری در حوزه ­های مختلف رشد می­باشند. به عبارت دیگر افرادی که دارای ناتوانی هستند از جنبه­ های مختلفی در مراحل مختلف رشد از همسالان خود متفاوتند. رشد کودکان سازماندهی شده است. یعنی اینکه الگوهای اولیه سازگاری در طول زمان ­تکامل می­یابند و به کارکردهای بالاتر در یک شیوه ساخت یافته و قابل پیش‌بینی است (ماش و ولف^[۴] ۲۰۱۲).

 

ناتوانی­ های تحولی شامل گروهی از شرایط و موقعیت­های است که در نتیجه نقص فیزیکی، اختلال در یادگیری و اختلال در عملکرد زبانی یا رفتاری است. این شرایط که در دوره رشد رخ می­ دهند، ممکن است عملکرد هر روزه فرد را تحت تأثیر قرار دهند و معمولا در تمام طول زندگی فرد همراه او هستند (روبین^[۵]، ۱۹۸۹)

 

اخیراًً تحلیل­های ملوکولی این اختلال­ها پیشرفت­هایی در تکثیر ژن­های سببی به دست آورده­اند. برای مثال پروتئین متیل سی­پی­جی مسئول اختلال رت ‌می‌باشد. در برخی موارد این اختلال­ها با دیگر اختلال­ها همپوشی دارند و تنها یک جهش ژنتیکی ممکن است در بعضی افراد فنوتیپ بالینی متفاوتی را ظاهر کند. بعضی بیماری‌های روانی مثل اسکیزوفرنی، که در نوجوانی یا بزرگسالی اتفاق می­افتند، بعضی مواقع درناتوانی­های تحولی طبقه ­بندی می­شوند. اگرچه نشانه­ها و علل آن ها می ­تواند در کودکی و در گذشته فرد باشند (انجمن روان‌پزشکی آمریکا ، ۲۰۱۳).

 

علت‌ها و علائم خطر

 

ناتوانی­ های تحولی در هر زمان در طول دوره یادگیری شروع شده و معمولاً در طول دوره زندگی فرد ادامه پیدا ‌می‌کنند. بیشتر ناتوانی­ های ذهنی قبل از اینکه کودک متولد شود شروع شده و به وجود می‌آیند اما بعضی هم بعد از تولد کودک به دلیل آسیب، عفونت و سایر عوامل رخ می­ دهند. بیشتر ناتوانی­ های تحولی به نظر می­رسد به دلیل عوامل مختلف ایجاد می­شوند. این عوامل شامل عوامل ژنتیکی، وضعیت سلامتی مادران و رفتار آن ها (مثل سیگار کشیدن و مصرف مشروبات الکلی) در طول دوران بارداری، مشکلات در زمان تولد، عفونتی که مادران ممکن است در طول حاملگی داشته باشد، عفونت نوزاد در اوایل تولد و یا در معرض عوامل مسمویت­زا بودن مادر یا نوزاد می­باشند. علت بعضی از ناتوانی­ های تحولی مثل سندرم کشنده الکل، که به وسیله مصرف الکل توسط مادر در طول دوران بارداری ایجاد می شود، مشخص است اما علت بیشتر آن ها مشخص نیست (روبین، ۱۹۸۹).

ناتوانی­ های تحولی در میان همه نژادها و گروه ­های اقتصادی اجتماعی رخ می­دهد. محاسبات اخیر در ایالات متحده نشان می­دهد که یک کودک از هر ۶ کودک ، یا حدود ۱۵ درصد کودکان بین ۳ تا۱۷سال یک یا تعداد بیشتری از ناتوانی­ های تحولی را دارند. این ناتوانی­ها شامل اختلالات طیف اوتیسم، اختلالات ذهنی، اختلالات یادگیری و موارد دیگری می شود (بویل، بولت، شیو و رابین^[۶]، ۲۰۱۱).

۲-۱-۲- اختلال­های طیف اتیسم

 

اختلال­های طیف اتیسم، اختلال­های رشدی فراگیر هستند که عمدتاًً تعاملات اجتماعی، زبان و رفتار را تحت تأثیر قرار می­ دهند. اختلال­های طیف اتیسم، اختلال­های عصب­ زیست­شناختی پایداری هستند که علت آن ها ناشناخته است و موجب نارسایی در ارتباط، فهم زبان، بازی، مهارت­ های اجتماعی و تعامل با دیگران می­شوند (همتی علمدارلو و شجاعی، ۱۳۹۳).

 

اتیسم نوعی اختلال رشدی است که با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیر طبیعی مشخص می­ شود. علت اصلی اختلال ناشناخته است و وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و تحصیلات والدین نقشی در بروز اتیسم ندارد. این اختلال بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارت­ های ارتباطی تأثیر می­ گذارد. این کودکان در فعالیت­های مربوط به بازی نیز مشکل دارند. این اختلال ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای آنان دشوار می­سازد. هسته­ی مرکزی مشکل در اتیسم، اختلال در ارتباط است ( قهرمانی، ۱۳۸۵).

 

۲-۱-۲-۱- ویژگی­های دانش ­آموزان با اختلال­های طیف اتیسم

 

دانش آموزان دارای اختلال­های طیف اتیسم ویژگی­های متعددی دارند که از جمله آن ها اینکه در رفتارهای غیرکلامی مانند ارتباط چشمی، بیان چهره­ای، اطوار و حرکات بدنی اختلال دارند. همچنین این افراد در تنظیم تعامل اجتماعی مشکل دارند و علاوه بر آن در برقراری روابط با همسالان متناسب با سطح رشد ناتوان هستند. فاقد تلاش خودانگیخته برای سهیم شدن در شادی­ها، علایق یا پیشرفت­های دیگران (برای مثال، چیزهای مورد علاقه خود را نشان نمی­دهند، آن ها را نزد دیگران نمی­آورند و به آن ها اشاره نمی­کنند) هستند ( همتی علمدارلو و شجاعی، ۱۳۹۳).

 

تشخیص اختلال طیف اتیسم از آنجایی که هیچ آزمایش پزشکی، مانند آزمایش خون، وجود ندارد می‌تواند مشکل باشد. پزشکان به رفتار کودک نگاه می‌کنند و یک تشخیص را ارائه می‌دهند. اتیسم گاهی در ۱۸ ماهگی یا زودتر تشخیص داده می­ شود. در سن ۲ سالگی، تشخیص توسط یک متخصص کاملاً قابل اعتماد است. هر چند، بسیاری از کودکان ممکن است تشخیص نهایی را تا سنین بالاتر دریافت نکنند. این ‌به این معنی است که بسیاری از کودکان ممکن است کمک را در زمانی که به آن نیاز دارند دریافت نکنند (لورد، ریسی، دیلاور، شولمان، تارم^[۷]، ۲۰۰۶).

 

۲-۱-۲-۲-میزان شیوع

 

اطلاعات متفاوت و به طور کلی رو به افزایش ‌در مورد میزان شیوع اختلال طیف اتیسم وجود دارد. سن شروع این بیماری از تولد تا حدود سه سالگی و میزان شیوع آن تقریباً ۵/۴ مورد در ۱۰۰۰۰ تولد است. اگرچه با بهره­ گیری از ملاک­های تشخیصی اخیر، میزان این اختلال به ۷ تا ۱۳ نفر در هر ۱۰۰۰۰ تولد رسیده است. در بین کودکان با اختلال طیف اتیسم، پسرها به ۳ یا ۴ به ۱بیشتر از دختران مبتلا می­شوند. مطالعات نشان می­دهد که دختران اتیسم نمره های پایین­تری در هوش کلامی و غیرکلامی نسبت به پسران کسب ‌می‌کنند. میزان شیوع اختلال­­های طیف اتیسم در کل ۱ در ۱۶۶ است (کمیجانی، ۱۳۸۸).

 

۲-۱-۲-۳-سبب شناسی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

گزینه خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد امتیاز ۱ ۲ ۳ ۴ ۵

روایی صوری پرسشنامه حاضر مورد تأیید اساتید و مشاوران قرار گرفت. بدین صورت پرسشنامه قابلیت اجرایی یافت و میان جامعه پژوهش توزیع شد.

 

پایایی آن نیز به روش بازآزمایی با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ در نرم افزارSPSS محاسبه گردید که نتایج در جدول ۳-۱ ارائه شده است:

 

جدول۳-۲: نتایج آزمون آلفای کرونباخ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مؤلفه ضریب آلفای کرونباخ بهبود شیوه ­های تدریس معلمان ۰٫۷۰ مرتفع شدن مشکلات خاص به وجود آمده برای معلمان ۰٫۷۴ بهبود روابط انسانی حاکم بر فضای آموزشی ۰٫۸۰ بهبود شیوه ­های ارزشیابی دانش آموزان ۰٫۷۶ کل پرسشنامه ۰٫۹۳

این ضرایب آلفا نشان دهنده آن است که سؤالات مندرج در پرسشنامه، در راستای اهداف و موضوع پژوهش بوده و از انسجام محتوایی کافی برخوردار هستند.

 

۳-۴- روش گردآوری اطلاعات

 

پس از تأیید موضوع پایان نامه به منظور اجرای پژوهش حاضر و نامه نگاری دانشگاه به اداره آموزش و پرورش و کسب مجوز از آن و رضایت مدارس نمونه پژوهش، پرسشنامه ­ها به صورت فردی بین معلمان توزیع گشته و پس از مدت ۳ روز جمع‌ آوری گشت و در مجموع ۱۱۵ پرسشنامه عودت یافت و مبنای پژوهش قرار گرفت.

 

۳-۵- روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات

 

بعد از تهیه پرسشنامه و جمع‌ آوری پاسخ‌های آزمودنی­ها به سؤالات آن، نوبت به تجزیه ‌و‌ تحلیل داده های به دست آمده می‌رسد. ‌به این منظور در این پژوهش از روش‌های آماری توصیفی و استنباطی به شرح زیر استفاده شده است.

 

آمار توصیفی

 

به­‌منظور تحلیل کیفی اطلاعات عمومی به دست آمده از سؤالات بخش اول پرسشنامه از فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار استفاده شده است.

 

آمار استنباطی

 

در این پژوهش با استفاده ازآزمون t برای دو نمونه­ مستقل، به مقایسه­ میزان تأثیر معلمان راهنما بر افزایش کارایی آموزشی، از دیدگاه معلمان مدارس ابتدایی در دو گروه پرداخته شده است (گروه اول معلمان مدارسی که تعداد مراجعات سالانه­ی معلمین راهنما به کلاس درس آن ها برابر ۲ بار، و گروه دوم معلمان مدارسی که تعداد مراجعات معلمین راهنما به کلاس درس آن ها بیش از ۲ بار در طول یک سال تحصیلی ‌می‌باشد).

 

همچنین با بهره گرفتن از ضریب همبستگی پیرسون، به بررسی رابطه­ بین تعداد مراجعات معلمان راهنما و هر یک از ابعاد پرداخته شده است.

 

در ادامه نیز با به کارگیری آزمون فریدمن، ابعاد در نظر گرفته شده برای معلمان راهنما، از نظر درجه تأثیرگذاری و اهمیت، رتبه ­بندی ‌شده‌اند.

 

فصل چهارم

 

یافته های پژوهش

 

مقدمه

 

در این فصل داده های به دست آمده از پرسشنامه با بهره گرفتن از نرم­افـزار آماریِ SPSS، در دو سطح تجزیه و تحلیل می‌شوند. در سطح اول با بهره گرفتن از روش های آمار توصیفی (فراوانی، میانگین، انحراف معیار، میانه و مد)، و در سطح دوم با بهره گرفتن از روش‌های آمـار استنباطی (آزمون t برای دو نمونه­ مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون فریدمن)، داده ­های به دست آمده از سؤال‌های پرسشنامه تجزیه و تحلیل شده و به سؤال­های پژوهش پاسخ داده می­ شود.

 

۴-۱- اطلاعات جمعیت­شناختی

 

در این بخش به ارائه­ اطلاعات توصیفیِ حاصل از پرسشنامه ­ها که بیانگر ویژگی‌های جمعیت شناختی مربوط به نمونه­ مورد بررسی است می­پردازیم.

 

• جنسیت معلمان

 

جدول ۴-۱ : توزیع فراوانی معلمان بر اساس جنسیت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جنسیت فراوانی درصد زن ۵۵ ۴۸ مرد ۶۰ ۵۲ کل ۱۱۵ ۱۰۰

 

 

نمودار ۴-۱ : توزیع درصد فراوانی معلمان بر اساس جنسیت

 

ملاحظه می­ شود که ۵۲ درصد از معلمان، مرد و ۴۸ درصد از آن ها، زن بوده ­اند

 

1. 1. Star ↑

 

1. 1. Fontana ↑

 

1. 1. Wiles & Bundy ↑

 

1. 1. Anderson ↑

 

1. 1. Worthern & Lambert ↑

 

1. 1. Education of Northern Ireland ↑

 

1. 1. Bula ↑

 

1. 1. Chell & Tucker ↑

 

1. 1. Blair ↑

 

1. 1. Knowles & Sudzina ↑

 

1. 1. Proctor ↑

 

1. 1. Kees & Leech ↑

 

1. 1. Nelson, & Sassi ↑

 

1. 1. Little & McLaughlin ↑

 

1. 1. Rowan ↑

 

1. 1. Turpin & S Wheeler ↑

 

1. 1. Robinsin ↑

 

1. 1. Draker ↑

 

1. 1. Epstein & Hundert ↑

 

1. 1. Carroll & Gilbert ↑

 

1. 1. Prince & Felder ↑

 

1. 1. Ozsevik ↑

 

1. 1. Brown ↑

 

1. 1. Davis, Gayton, & O’Nions ↑

 

1. 1. Roethles Berger ↑

 

1. 1. Lin ↑

 

1. 1. Boykin ↑

 

1. 1. -Marshal ↑

 

1. 1. Valias ↑

 

1. 1. Patton ↑

 

1. 1. Cupla ↑

 

1. 1. Hoy & Forsite ↑

 

1. 1. Krajewski ↑

 

1. 1. Wiles ↑

 

1. 1. De Gruwe ↑

 

1. 1. Glanz ↑

 

1. 1. White & Daniel ↑

 

1. 1. Daresh & Playko ↑

 

1. 1. Glanz & Neville ↑

 

1. 1. – Widdowson ↑

 

1. 1. – Seldin ↑

 

1. 1. – Dornyei ↑

 

1. 1. – zerihun ↑

 

1. 1. – Trigwell & Prosser ↑

 

1. 1. – Moore, S. & Kuol ↑

 

1. 1. -Thomson ↑

 

1. 1. – Parsh ↑

 

1. 1. – Tomlison ↑

 

1. 1. – Joldersma ↑

 

1. 1. -Jeanson ↑

 

1. 1. -Fazzio ↑

 

1. 1. Laria ↑

 

1. 1. Caillies ↑

 

1. 1. Anthony& Grasha ↑

 

1. 1. Brown ↑

 

1. 1. Borich ↑

 

1. 1. Wanhai ↑

 

1. 1. Hativa & Birenbaum ↑

 

1. 1. kember ↑

 

1. 1. Evans ↑

 

1. 1. Mass & Popvich ↑

 

1. 1. Hall & Moseley ↑

 

1. 1. -Babel ↑

 

1. 1. -Reyan ↑

 

1. 1. -Fuchs ↑

 

1. 1. -Borg ↑

 

1. 1. -Shieh ↑

 

1. 1. -Salem ↑

 

1. 1. Crament ↑

 

1. 1. Roethles Berger ↑

 

1. 1. Lin ↑

 

1. 1. Boykin ↑

 

1. 1. Marshal ↑

 

1. 1. Elton Mayo ↑

 

1. 1. Maslow ↑

 

1. 1. McGregor ↑

 

1. 1. Herzberg ↑

 

1. 1. Hawthorne ↑

 

1. 1. Barnard & Selznik ↑

 

در حالت کلی تعهد سازمانی با سه بعد تعهد عاطفی( دلبستگی عاطفی و تعلق خاطر کارکنان به سازمان؛ چالش شغل، وضوح نقش، وضوح اهداف، مشکل بودن هدف، پذیرش مدیریت، انسجام همکاران، تبعیت‌پذیری سازمانی، عدالت، اهمیت شخصی، بازخورد، مشارکت)، ‌ تعهد مستمر باقی ماندن در سازمان به علت هزینه­ های ناشی از ترک سازمان؛ مهارت‌ها،آموزش، تغییر محل زندگی، سرمایه‌گذاری فرد، درک قابلیت دست‌یابی به جایگزین‌های شغلی) و تعهد هنجاری(الزام و احساس تکلیف به باقی ماندن در سازمان؛ هنجار تعهد سازمانی) مورد مطالعه و سنجش قرار خواهد گرفت( الن و مایر، ۱۹۹۷)^[۱۶].

 

نهایتاًً، با توجه به اینکه نیروی انسانی کارآمد، شاخص عمده برتری یک سازمان نسبت به سازمان­ های دیگر است، تأکید بر نیروی انسانی مؤثر و کارآمد در عرصه بهداشت و درمان و مراکز آموزشی بیمارستان­ها نیز روبه افزایش است. ‌بنابرین‏ تنها مزیت رقابتی پایدار هر سازمان(از جمله مراکز درمانی) افراد آن و نقش تمامی آنان در موفقیت سازمان ‌می‌باشد که این امر از طریق متعهد ‌بار آوردن و نیز یادگیری سازمانی و توانمند سازی منایع انسانی آن میسر خواهد بود( ابیلی و ناستی زایی، ۱۳۸۸، ۲۷).

 

لذا در این تحقیق به سه ضرورت اصلی عامل انسانی، یعنی توانمندسازی کارکنان و یادگیری سازمانی آن ها و نیز تعهد سازمانی پرسنل پرداخته می­ شود.

 

۱-۳ اهمیت و ضرورت پژوهش

 

توسعه بخش‌های اقتصادی و اجتماعی کشورها و به عبارتی توسعه ملی، جز با کمک منابع انسانی کارآمد میسر نیست. ‌بنابرین‏ توجه به روحیه و انگیزه های انسانی کارکنان از اولویت بالایی برخور دار است. بلانچارد، موفقیت و کارآمدی منابع انسانی را وابسته به استفاده کارآمد از علوم رفتاری و شناخت مفاهیم مؤثر بر کارآمدی نیروی انسانی می‌داند. از سوی دیگر هنگام پیوستن نیروی انسانی به سازمان‌ها مجموعه ای از خواستها، نیازها و آرزوها، یعنی انتظارات شغلی مطرح می شود. تعهد سازمانی به عنوان رکن اساس و ‌وفاداری و گذاشتن انرژی فرد در خدمت نظام اجتماعی منجر به کیفیت خدمات و توسعه اقتصاد می شود. تعهد سازمانی یکی دانستن خود با سازمان، وفاداری نسبت به سازمان و اهداف آن است( عباس زاد ه و همکاران، ۱۳۹، ۳۵).

در این میان علاوه بر منابع انسانی توانمند، یادگیری سازمانی نیز اهمیت و لزوم خود را نمایان می‌سازد. سازمان‌هایی موفق‎تر هستند که زودتر، سریع‎تر و بهتر از رقبا یادبگیرند. درست به همین دلیل است که مفهوم سازمان یادگیرنده و یادگیری سازمانی در سال‌های اخیر مطرح شده و رشد فزاینده‎ای داشته است. سازمان‌ها به جای رفتارها و حرکت‌های سنتی خود که در بهترین شکل آن در برگیرنده آموزش نیز می‎بود، تبدیل به سازمانی شوند که همواره یاد می‎گیرند، یعنی کوشش خود را در جهت یادگیری به عنوان یک امتیاز رقابتی به کار می‎برند. در واقع یادگیری سازمانی به عنوان شیوه نوین برای ‌پاسخ‌گویی‌ به محرک‌های محیطی به یکی از بااهمیت ترین مباحث مدیریتی تبدیل شده است. توسعه و گسترش روزافزون علوم و فنون، پیچیده تر شدن عوامل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، فناوری و مطرح شدن اندیشه‌های نو، عدم اطمینان محیطی، عدم قطعیت و تغییر مداوم دنیا اهمیت و ضرورت یادگیری سازمانی را بیش از پیش آشکار ساخته است(میرکمالی و همکاران، ۱۳۹۰، ۴).

آلن و مایر(۱۹۹۰ و ۱۹۹۶) تعهد سازمانی را نگرش یا تمایلی در فرد می‌داند که بر اساس آن فرد برای ادامه کارو خدمت در یک سازمان احساس الزام می‌کند. تعهد سازمانی یک متغیر مهم در درک کارکنان می‌باشد که با تأثیر بر عملکرد کارکنان باعث افزایش بهره وری، بهبود در ارائه خدمات و افزایش کیفیت آن می‌گردد. محققان تعهد سازمانی را به عنوان یک متغیر مهم در فهم رفتار کارکنان می دانند. اثرات بالقوه و جدی بر عملکرد سازمان دارد و به همین دلیل نادیده گرفتن آن برای سازمان زیانبار است و هزینه زیادی را به دنبال دارد( عباس زاد ه و همکاران، ۱۳۹، ۳۵).

در سازمان‌های امروزی که اغلب با اصطلاحاتی همچون پیچیدگی، آشفتگی، تغییر سریع و مداوم توصیف می­شوند، کارکنان باید انعطاف­پذیر، خودفرمان، خودکنترل، کارآفرین، مسئولیت پذیرتر و طالب ابتکار و آزادی عمل باشند. در ساختارهای سازمانی و سبک­های مدیریت باید تغییرات اساسی رخ دهد به طوری که همه کارکنان در فرایند تصمیم ­گیری مشارکت داشته باشند، گروه ها و تیم‌های کاری تشکیل شوند و قدرت و اختیار بیشتری به زیر دستان تفویض گردد. تحت چنین شرایطی سازمان‌ها زنده­تر، پویاتر و منعطف­تر می­شوند، مدیران به علائق کارکنان اهمیت می­ دهند و کارکنان خود را متعلق به سازمان می­دانند. ‌بنابرین‏؛ امروزه سازمان­ها بر نقش و اهمیت منابع انسانی و توانمند سازی آن، بیش از هر زمان دیگری واقف هستند و سعی می­نمایند با درگیر کردن هر چه بیشتر منابع انسانی خود با مسائل سازمان، از پتانسیل­ آن ها بهره گیرند. علت اصلی افزایش مقبولیت توانمندسازی منابع انسانی تاثیرگذاری این رویکرد بر افزایش کارایی و اثربخشی در فعالیت‌های سازمان، کاهش هزینه­ ها و حفظ قدرت سازمان با تمرکز بر منافع ذی­نفعان بوده است. مفهوم توانمندسازی از طریق به کارگیری مدبرانه منابع انسانی سازمان را برای نیل به اثربخشی سازمانی یاری می­ کند(رابینز، ۱۳۷۸).

 

حقیقتاً برای توانمندسازی منابع انسانی، سازمان­ها باید توان رهبری را با هدف تدوین و جاری سازی راهبرد جامع توانمندسازی منابع انسانی در خود گسترش دهند. این اهداف در فرآیندهای توانمندسازی جاری گردد تا منابع انسانی از دانش و مهارت لازم برای حل مسئله در سازمان برخوردار گردند و در ضمن آنان را با انگیزه و رضایتمند از طریق تشویق و ترغیب در مسیر منافع مشترک فردی و سازمانی نگهدارند. این روند خروجی عملکرد منابع انسانی را در میزان مشارکت، خلاقیت و نوآوری، یادگیری سازمانی، و میزان تعهد سازمانی آنان و سایر عملکردهای کلیدی نمایان خواهد کرد.

 

 

راندل^[۱۷]، فدور^[۱۸] و لانگ­نکر^[۱۹](۱۹۹۰) معتقدند تعهد سازمانی به عنوان یک جزء مهم برای یادگیری سازمانی و موفقیت سازمانی مورد اهمیت است( کریشنا و مارکورات، ۲۰۰۷)^[۲۰].

 

به طور کلی، در سال‌های اخیر تعهد سازمانی بخش مهم مطالعات سازمانی و کانون مطالعات بوده است. زیرا ارتباط آن با کیفیت زندگی سازمان اثبات شده است و پژوهش‌ها نشان داده است که تعهد کارکنان یک نیروی قوی و مؤثر در موفقیت سازمان‌هاست. تعهد سازمانی یک نگرش درباره وفاداری کارکنان به سازمان و یک فرایند مستمر است که به واسطه مشارکت افراد در تصمیمات سازمانی، توجه به افراد سازمان، می‌تواند موفقیت و رفاه سازمان را تضمین ‌کند(دلگشایی و توفیقی، ۱۳۸۷).

 

تجزیه و تحلیل و یافته های تحقیق

 

۴-۱) مقدمه

 

هدف اساسی تحقیق حاضر، بررسی تاثیر نوسانات سطح نقدینگی ناشی از شوک‌های اقتصادی بر بازده غیر عادی و اعتبار تجاری شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار تهران می‌باشد. با توجه به هدف مذکور، دو فرضیه مطرح شد که در این فصل، مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.

 

تجزیه و تحلیل به ‌عنوان مرحله ای از روش علمی، از پایه های اساسی هر تحقیق می‌باشد. در این مرحله از تحقیق، کلیه فعالیت‌ها برای رسیدن به نتیجه کنترل و هدایت می شود. بعبارت دیگر، تجزیه و تحلیل نتایج تحقیق عبارت است از روشی که به وسیله آن کلیه داده های گردآوری شده در یک فرایند علمی آزمون می‌شوند و اطلاعات مربوط جهت استفاده در تصمیم گیری حاصل می شود. در فصل سوم روش تحقیق و نحوه آزمون فرضیات مطرح شد. در این فصل، ابتدا متغیرهای تحقیق بلحاظ آماری توصیف و همبستگی بین داده‌آموزش‌ها بررسی می شود. در ادامه، آزمون فرضیات تحقیق با توجه به الگوی علمی مطرح شده در فصل قبل و از طریق نرم افزار spss19 اجرا و نتایج حاصل ارائه می شود.

 

۴-۲)نتایج تحلیل توصیفی متغیرهای تحقیق

 

تحلیل توصیفی به بررسی شاخص‌های مرکزی و پراکندگی داده های تحقیق می پردازد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات، ابتدا لازم است آماره های توصیفی داده های تحت بررسی محاسبه شود. در جدول ۴-۱ شاخص های مرکزی و پراکندگی مربوط به متغیرهای تحقیق در کل دوره تحقیق نشان داده شده است.

 

جدول ۴-۱: نتایج تحلیل توصیفی متغیرهای تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

انحراف معیارمیانگینحداکثرحداقلتعدادمتغیرهای تحقیق۸۵۳۸۸۶۹۰۱۷۱۲۷-۸٫۰۸۹۵۵٫۷۸۵۹-۸۱۲بازده غیرعادی۷۰۶۳۹۰۴۴۳۰۳۴۱۹٫۳۳۶۸۰۰۰۰٫۸۱۲اعتبار تجاری۰۳۸۷۷۵۵۰۳۸۹۸۱۶۴۱۸۰۰۰۶٫۸۱۲نقدینگی۴۹۵۱۷۶۷۴۲۸۵۷۱۱٫۰۰۰۰۰۰۰۰٫۸۱۲شوک های اقتصادی متغیر مجازی۵٫۸۷۰۶۱۲۶۱٫۹۰۹۷۳۸۳۱٫۶۳۸۱۱۴۵٫۸۰۳۹-۸۱۲نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری۱٫۴۵۲۶۸۱۶۱۳٫۴۰۵۷۹۴۱۸٫۶۰۳۶۱۰٫۵۰۴۵۸۱۲اندازه شرکت۲۱۳۰۲۵۳۰۸۱۵۱۷۸۰۹۴۸۲۹۲-۸۱۲خالص سرمایه در گردش۲٫۱۸۸۲۲۹۲۱۰۶۰۱۹۳۳٫۷۴۰۳۵۲٫۱۷۶۰-۸۱۲جریان نقدی۲٫۴۵۹۴۴۳۷۲۷۳۱۳۳۶۸٫۸۶۰۹۹۹۹۱-۸۱۲مخارج سرمایه ای۲۱۱۸۷۴۷۶۲۴۱۸۶۱٫۶۱۷۷۰۹۶۴۸۱۲اهرم مالی۳۵۹۸۵۱۰۸۱۲متغیر مجازی تقسیم سود۱۰٫۷۶۲۵۶۴۰۸۲۱۸۸۷۱۹۶٫۲۵۶۶۵۳٫۸۸۱۱-۸۱۲انحراف معیار جریان نقدی

منبع: یافته های پژوهشگر

 

تحلیل توصیفی متغیرهای تحقیق، در جدول فوق آمده است. کل دوره تحقیق که داده های شرکت‌های نمونه آماری برای آن گردآوری شده است، شامل ۷ سال و از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱ می‌باشد. تعداد شرکت‌های نمونه آماری، ۱۱۶ شرکت می‌باشد و در نتیجه نمونه آماری تحقیق، ۸۱۲ سال-شرکت است. آماره های توصیفی، اطلاعات مفیدی را خصوص متغیرهای محاسبه شده در اختیار محقق قرار می‌دهد. برای مثال، تحلیل توصیفی متغیر بازده غیرعادی سهام نشان می‌دهد که میانگین این متغیر، منفی است. ‌بنابرین‏، می توان دریافت که شرکت‌های نمونه آماری در طول دوره تحقیق، بازدهی کمتری از بازدهی بازار کسب نموده اند. میانگین اعتبار تجاری به مقدار حداقلی آن نزدیکتر می‌باشد و با مقدار حداکثر، فاصله زیادی دارد. این یافته نشان می‌دهد که به طور متوسط، اعتبار تجاری شرکت‌های نمونه آماری در طول دوره تحقیق، در حد پایینی بوده است. آماره های توصیفی متغیرهای بازده غیرعادی و اعتبار تجاری، به عنوان متغیرهای وابسته تحقیق، نشان می‌دهد که انحراف معیار این متغیرها از میانگین آن ها بالاتر است. این یافته حاکی از آن است که نوسانات این متغیر در حد بالایی بوده است و توزیع داده های این متغیرها به توزیع نرمال نزدیک نبوده است. این امر به لحاظ تجزیه و تحلیل فرضیه های تحقیق از اهمیت بالایی برخوردار است و به عنوان یکی از فرض های اساسی رگرسیون محسوب می شود.

 

یافته های تحقیق در خصوص نقدینگی شرکت‌های نمونه آماری حاکی از این است که در حدود ۴ درصد از دارایی های این شرکت‌ها در طول دوره تحقیق، جز دارایی های نقدشونده بوده است. میانگین به دست آمده برای متغیر مجازی شوک های اقتصادی نشان می‌دهد که در حدود ۴۰ درصد از سال‌های دوره تحقیق به عنوان دوره های شوک اقتصادی طبقه بندی شده اند.

 

نتایج تحلیل توصیفی در خصوص اهرم مالی نشان می‌دهد که در حدود ۶۲ درصد از منابع مالی موردنیاز شرکت‌های نمونه آماری از طریق اخذ بدهی، تامین شده است. همچنین، مطابق با یافته ها، میانگین به دست آمده برای متغیر خالص سرمایه در گردش، مثبت می‌باشد که نشان می‌دهد شرکت‌های نمونه آماری در طول دوره تحقیق، دارای سرمایه در گردش مثبت بوده اند.

 

۴-۳) بررسی اعتبار الگوی رگرسیونی(پیش فرض های اساسی رگرسیون)

 

میزان اعتبار معادلات رگرسیونی برآورد شده به میزان برقراری پیش فرض های لازم برای برآورد مدل است. مهمترین این پیش فرض ها عبارتند از:

 

١ – نرمال بودن متغیرهای وابسته

 

٢ – همسانی واریانس

 

٣ – عدم خود همبستگی باقیمانده ها

 

۴ – عدم وجود هم‌خطی بین متغیرهای مستقل الگوی رگرسیونی

 

در این تحقیق با آزمون‌های آماری مناسب برقراری پیش فرض های فوق بررسی گردیده است.

 

١ – آزمون کلموگروف اسمیرنف(نرمال بودن متغیر وابسته)

 

٢ – نمودار باقیمانده در مقابل مقادیر برآورد شده ( نداشتن الگو در این نمودار نشان از همسانی واریانس

 

است)

 

۳- آزمون دوربین – واتسون (مقادیر بین ۵/۱ تا ۵/۲ نشانگر عدم خودهمبستگی است)

 

۴ – آزمون‌های هم خطی که در آن ها مقادیر نزدیک به ۱ برای آماره های تلورانس و عامل تورم واریانس حاکی از عدم وجود هم‌خطی شدید بین متغیرهای مستقل است.

 

۴-۴) بررسی نرمال بودن متغیر وابسته تحقیق

 

در الگوی آزمون فرضیات این تحقیق، بازده غیرعادی سهام و اعتبار تجاری به ‌عنوان متغیرهای وابسته تلقی شده اند. جهت بررسی نرمال بودن متغیرهای وابسته(به ‌عنوان یکی از فرضهای کلاسیک رگرسیون و اعتبار الگو)مذکور از آزمون کلموگروف اسمیرنف استفاده شده است. فرضیه های آماری مربوط ‌به این آزمون به صورت ذیل می‌باشد.

 

۱-۵- سؤالات پژوهش

 

۱- آیا رابطه معناداری بین جریان نقدی آزاد مازاد و قابلیت پیش‌بینی سود وجود دارد؟

 

۲- آیا مکانیسم حاکمیت شرکتی خوب تأثیری بر رابطه بین جریان نقدی آزاد مازاد و قابلیت پیش‌بینی سود دارد؟

 

۳- آیا تأثیر مکانیسم حاکمیتی خوب بر رابطه بین جریان نقدی آزاد مازد و قابلیت پیش‌بینی سود تحت تأثیر اندازه شرکت قرار می‌گیرد؟

 

۱-۶- فرضیه‌های پژوهش

 

فرضیه اول: بین جریان نقدی آزاد مازاد و قابلیت پیش‌بینی سود رابطه معناداری وجود دارد.

 

فرضیه دوم: حاکمیت شرکتی بر رابطه بین جریان نقدی آزاد مازاد و قابلیت پیش‌بینی سود تأثیر دارد.

 

فرضیه سوم: تأثیر مکانیسم حاکمیتی بر رابطه بین جریان نقدی آزاد مازد و قابلیت پیش‌بینی سود در شرکت‌های بزرگ بیشتر است.

 

۱-۷- تعریف عملیاتی پژوهش

 

الف-۱) متغیر وابسته:

 

الف-۱-۱) قابلیت پیش‌بینی سود: به معنی توانایی سود، در پیش‌بینی سودهای آتی است. برای اندازه‌گیری قابلیت پیش‌بینی سود از ضریب سود در مدل رگرسیون جریان نقدی عملیاتی استفاده می‌رود. هرچه ضریب بزرگ‌تر باشد، قابلیت پیش‌بینی سود بالاتر است و هر چه ضریب کوچک‌تر باشد قابلیت پیش‌بینی سود پایین است.

 

الف-۲) متغیرهای مستقل:

 

الف-۲-۱) جریان‌های نقدی آزاد:

 

جریان نقد آزاد وجه نقدی را نشان می‌دهد که شرکت پس از انجام مخارج لازم برای نگهداری یا توسعه دارایی‌ها، در اختیار دارد. برای محاسبه جریان نقدی آزاد مازاد ابتدا جریان نقدی آزاد محاسبه می‌رود، سپس فرصت‌های رشد نیز محاسبه می‌گردد. شرکت‌هایی که مقادیر جریان نقدی آزاد آن بیشتر از میانه نمونه و مقادیر فرصت‌های رشد آن‌ ها کمتر از میانه نمونه باشد به عنوان شرکت‌های دارای هزینه نمایندگی ناشی از جریان نقد آزاد در نظر گرفته می‌شوند. مقدار جریان نقدی آزاد مازاد برای این شرکت‌ها عدد ۱ و برای سایر شرکت‌ها عدد صفر است.

 

در این تحقیق از مدل لن و پلسن (۱۹۸۹) برای اندازه‌گیری جریان‌های نقدی آزاد واحد تجاری استفاده می‌رود. برای اندازه‌گیری فرصت‌های رشد نیز از نسبت ارزش بازار سهام به ارزش دفتری (MB) آن استفاده می‌رود.

 

الف-۲-۲) حاکمیت شرکتی: حاکمیت شرکتی مجموع‌های از فرآیندها، قواعد، سیاست‌ها و قوانینی است که بر نحوه رهبری، اداره و کنترل شرکت تأثیرگذار است. حاکمیت شرکت را همچنین فرایند استفاده از قدرت شرکت و چگونگی کنترل آن در برخورد با مسائل شرکتی و یا فرا شرکتی تعریف نموده‌اند. در این تحقیق برای اندازه‌گیری حاکمیت شرکتی از ۴ معیار، درصد مدیران غیرموظف در ترکیب هیئت مدیره، تعداد کل اعضای هیئت مدیره، غیرموظف بودن رئیس هیئت مدیره و درصد مالکیت سرمایه‌گذاران نهادی استفاده می‌رود.

 

الف-۲-۳) اندازه شرکت: معیاری است که برای تشخیص بزرگ یا کوچک بودن شرکت‌ها مورداستفاده قرارگرفته است برای اندازه‌گیری آن می‌توان از شاخص‌هایی مانند ارزش دارایی‌ها، میزان فروش، ارزش بازار سهام و تعداد سهام استفاده کرد. در این تحقیق اندازه شرکت از لگاریتم طبیعی مجموع دارایی‌ها استفاده می‌رود.

 

۱-۸- روش‌شناسی پژوهش

 

به‌طورکلی تحقیقات علمی را از دو دیدگاه طبقه‌بندی می‌نمایند: طبقه‌بندی بر مبنای هدف و طبقه‌بندی بر مبنای ماهیت و روش. پژوهش حاضر از آنجائی که به بررسی روابط بین متغیرها می‌پردازد ازلحاظ ماهیت در زمره پژوهش­های توصیفی- همبستگی قرار ‌می‌گیرد، همچنین به دلیل اینکه یافته ­های آن می‌تواند در خریدوفروش سهام توسط سرمایه‌گذاران و تحلیلگران بورس اوراق بهادار تهران مورداستفاده قرار گیرد، ازلحاظ هدف در زمره پژوهش­های کاربردی قرار می‌گیرد. مدل آماری که در این پژوهش به کار گرفته می‌رود، مدل رگرسیون چند متغیره است. در این تحقیق ابتدا با بهره گرفتن از مدل شماره ۱ مقدار جریان نقدی آزاد محاسبه می‌رود، سپس جریان نقدی آزاد مازاد طبق توضیحات بند الف-۲-۱ محاسبه می‌رود. سپس سایر متغیرهای مستقل و کنترلی توسط نرم‌افزار اکسل بر اساس داده های گردآوری‌شده محاسبه می‌شوند و درنهایت فرضیه‌های تحقیق با بهره گرفتن از مدل‌های ۲ و ۳ آزمون می‌شوند.

الف : روش و ابزار گردآوری اطلاعات:

 

برای جمع‌ آوری اطلاعات مورد نیاز جهت ادبیات موضوع و شناسایی متغیرهای پژوهش از روش کتابخانه‌ای و برای جمع‌ آوری اطلاعات مورد نیاز جهت تحلیل همبستگی و مقایسه از روش اسناد کاوی (صورت‌های مالی شرکت‌های موردپژوهش) استفاده خواهد شد. بدین منظور داده های مورد نیاز جهت محاسبه متغیرهای تحقیق، از بانک‌های اطلاعاتی «ره‌آورد نوین» و «تدبیر پرداز» استخراج خواهد شد. در صورت ناقص بودن داده های موجود در این بانک‌های اطلاعاتی، سایر داده ها از آرشیوهای دستی موجود در کتابخانه سازمان بورس اوراق بهادار و سایت اینترنتی مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس اوراق بهادار جمع‌ آوری خواهد شد.

 

ب: جامعه آماری، روش نمونه‏گیری و حجم نمونه:

 

جامعه آماری این پژوهش شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است. انتخاب شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران به جهت همگن بودن و قابل‌اتکا بودن اطلاعات صورت‌های مالی شرکت‌های مذبور است. از نظر زمانی نیز این پژوهش سال‌های ۱۳۸۶ الی ۱۳۹۲ را در برمی‌گیرد. در پژوهش حاضر برای تعیین نمونه­ آماری، از روش حذف سیستماتیک استفاده خواهد شد. شرکت‌های عضو جامعه­ آماری که شرایط زیر را دارا باشند به عنوان نمونه­ آماری انتخاب و مابقی حذف می­گردند.

 

۱٫ شرکت تولیدی باشد. (شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بانک‌ها به دلیل ماهیت خاص فعالیت حذف شده‌اند).

 

۲٫ برای رعایت قابلیت مقایسه پذیری، سال مالی شرکت‌ها منتهی به ۲۹ اسفندماه هرسال باشد.

 

۳٫ شرکت تا پایان ۱۳۹۲ در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته‌شده و طی سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۲ از بورس اوراق بهادار تهران نیز خارج نشده باشد.

 

۴٫ سهام شرکت در پایان اسفندماه هرسال بایستی حداقل ‌یک‌بار معامله‌شده باشد و توقف معاملاتی بیش از سه ماه نداشته باشد.

 

پ: روش تجزیه و تحلیل اطلاعات:

 

برای تجزیه‌و تحلیل داده های پژوهش حاضر از آمار توصیفی و استنباطی استفاده خواهد شد. جهت تشریح و تلخیص داده های جمع‌ آوری‌شده از آمار توصیفی (میانگین، میانه، چارک­ها، واریانس و…) استفاده خواهد شد. برای آزمون فرضیه‌ها از رگرسیون چند متغیره استفاده خواهد شد. جهت آزمون قابلیت اعتماد نتایج حاصل از تخمین رگرسیون حسب مورد ازمون­هایی مانند آزمون وایت، آماره دوربین- واتسون، و… استفاده می­گردد. برای تحلیل و آزمون فرضیه‌های پژوهش از آمار استنباطی و تحلیل واریانس (آزمون t و آزمون F) بهره گرفته خواهد شد. لازم به ذکر است برای تجزیه‌و تحلیل داده ها و استخراج نتایج پژوهش نرم‌افزار Excel و Eviews به کار گرفته خواهد شد.

 

۱-۹- ساختار تحقیق

 

فصل اول به بیان موضوع، اهداف پژوهش و ضرورت انجام آن اختصاص یافت. همچنین فرضیه تحقیق، تعاریف عملیاتی متغیرهای تحقیق، ویژگی‌های نمونه و روش تحلیل داده ها ارائه گردید.